Uroczystość w miejscowości Barycz

mjr Jan Jokiel LIGOTA (1906–1996)

Urodzony w Łodzi. Uczestnik kampanii wrześniowej. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. Przez Rumunię przedostał się do Francji. Służył w Polskich Siłach Powietrznych w Lyonie. Po upadku Francji znalazł się w Wielkiej Brytanii. Służył jako oficer taktyczny w 302. Dywizjonie Myśliwskim „Poznańskim”. Dodatkowo dzięki doskonałej znajomości języka angielskiego zajmował się tłumaczeniem tekstów technicznych. PO lądowaniu w Polsce otrzymał przydział do Wydziału Lotnictwa Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej Armii Krajowej. Po wybuchu Powstania Warszawskiego uczestniczył w nieudanym ataku na lotnisko „Okęcie”. Do 8 sierpnia walczył na Ochocie. Po zajęciu dzielnicy przez Niemców został wywieziony z ludnością cywilną do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego zdołał zbiec. Po wojnie zamieszkał w Sopocie. Napisał dwie książki związane ze swoimi wojennymi losami, „Udział Polaków w Bitwie o Anglię” oraz „Wróciłem najkrótszą drogą”.

Zmarł 10 czerwca 1996 roku w Sopocie.

por. Piotr Motylewicz KRZEMIEŃ (1915–1944)

Urodził się 21 czerwca 1915 roku w Nosolowicach (obecnie Czechy). W 1934 roku zdał maturę i został powołany do wojska. Służył w 54 pułku piechoty Strzelców Kresowych 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca plutonu w szeregach 51. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. 17 września został raniony. 19 września przekroczył granicę polsko-węgierską, Udało mu się zbiec z obozu internowania i na początku listopada dotrzeć do Francji, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego we Francji. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się służby w okupowanej Polsce. Po odbyciu przeszkolenia i awansie do stopnia porucznika, w nocy z 30 na 31 marca 1942 roku został zrzucony nad krajem. Otrzymał przydział na stanowisko dowódcy patrolu dywersyjnego na IV Odcinku Wachlarza. Szkolił żołnierzy podziemia. Kolejny przydział z maja 1943 roku to stanowisko instruktora Kedywu Okręgu Wilno Armii Krajowej. Brał udział w wielu zbrojnych akcjach dywersyjnych. W lipcu 1943 roku był jednym z organizatorów oddziały partyzanckiego, na którego bazie później powstała 6. Wileńska Brygada AK. Poległ 7 stycznia 1944 pod Mikuliszkami. W konspiracji używał pseudonimów „Krzemień”, „Grab”, „Szczepcio”.

por. Stefan Majewicz HRUBY (1910–1944)

Urodzony 30 sierpnia 1910 roku w Rheinhausen (Niemcy).W ramach służby wojskowej ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Podczas kampanii wrześniowej służył w 33. Pułku Artylerii Lekkiej. Brał udział w walkach na Wileńszczyźnie, a następnie uczestniczył w obronie Lwowa. Po klęsce wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 1. Dywizjonu Artylerii Lekkiej 1. Brygady Strzelców. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do II Oddziału Komendy Głównej Armii Krajowej. Był oficerem wywiadu Referatu „Zachód”, prowadził działalność na terenie III Rzeszy, m.in. w Hamburgu, Lubece, Bremie i Szczecinie. Na początku 1943 roku został aresztowany przez Niemców w Warszawie, jednak zdołał zbiec, wyskakując z ciężarówki podczas transportu na Pawiak. W maju 1943 roku zatrzymano go ponownie, podczas aresztowania został postrzelony i nieprzytomny trafił na Pawiak. Przeszedł brutalne śledztwo, jednak nie ujawnił żadnych informacji.

13 sierpnia 1944 roku został rozstrzelany w ruinach getta warszawskiego.

mjr Jerzy Sokołowski MIRA (1910–1980)

Przyszedł na świat w Naukat, w Turkiestanie. Jego ojciec pracował tam przy budowie linii kolejowej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jego rodzice wrócili do kraju. W 1933 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. 15 października 1935 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika i przydział do 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie. W szeregach macierzystej jednostki wziął udział w wojnie obronnej 1939. 19 września przeszedł na Węgry. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. Latem 1941 roku przeszedł do 1. Samodzielnej Brygady spadochronowej. Zgłosił się do służby w kraju i odbył szkolenie ze specjalnością w dywersji. Po wylądowaniu w okupowanej Polsce odbył trzytygodniową aklimatyzację do warunków okupacji w Warszawie, a następnie otrzymał przydział do IV Odcinka „Wachlarza”. Brał udział w operacjach wywiadowczych i akcjach bojowych. W grudniu 1942 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Słucku. Poddano go brutalnemu śledztwu, podczas transportu z budynku gestapo do więzienia zdołał obezwładnić konwojenta i zbiec. Dotarł do Warszawy, a następnie wziął udział w próbie uwolnienia aresztowanych w Mińsku żołnierzy polskiego podziemia. Z trudem przygotowana akcja zakończyła się niepowodzeniem i masakrą więźniów. Po powrocie do Warszawy otrzymał przydział do Kedywu Komendy Głównej AK. Prowadził szkolenia w zorganizowanej przez cichociemnego podpułkownika Henryka Krajewskiego szkole dywersji o kryptonimie „Zagajnik”. 2 października 1943 roku podczas akcji likwidacyjnej agenta gestapo na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu został raniony i zatrzymany. Przeszedł brutalne śledztwo. Został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Dołączył do obozowego ruchu oporu. Latem 1944 roku wraz ze Zbigniewem Kączkowskim uciekł z obozu. Zostali ujęci po trzech dniach. Po wymierzeniu im kary chłosty zostali osadzeni w podziemiach „Bloku Śmierci”. Rotmistrz Sokołowski przebywał tam kilka tygodni, przeżył dzięki pomocy członków obozowej konspiracji, którzy dostarczali mu chleb i wodę. W sierpniu 1944 roku wywieziono go do KL Buchenwald, a następnie do KL Mittelbau-Dora. W kwietniu 1945 roku został ewakuowany do obozu KL Bergen-Belsen. Obóz wyzwoliły wojska alianckie. Po demobilizacji zamieszkał w Wielkiej Brytanii. W czerwcu 1958 roku wrócił do Polski. Zmarł 8 stycznia 1980 roku w Warszawie.

mjr Tadeusz Sokołowski TROP (1905–1943)

Tadeusz Sokołowski urodził się 25 września 1905 roku w Żemłosławiu. Po ukończeniu w Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu otrzymał stopień podporucznika i przydział do 14. Dywizjonu Artylerii Konnej w Białymstoku. W 1928 roku został przeniesiony do elitarnego 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. W 1936 roku brał udział w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie.

Podczas kampanii wrześniowej początkowo był oficerem sztabu dowódcy południowego zgrupowania Armii Odwodowej „Prusy” generała Stanisława Skwarczyńskiego. W drugiej połowie września był dowódcą dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady Pancerno–Motorowej. Brał udział w pierwszej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. Zdołał uniknąć niewoli i w październiku 1939 roku przeszedł na Węgry. Przedostał się do Francji gdzie służył w 1 Dywizjonie Kawalerii, a następnie w Wileńskim Dywizjonie Rozpoznawczym 2. Dywizji Strzelców Pieszych. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii otrzymał przydział do 4. Brygady Kadrowej Strzelców. W okupowanej Polsce otrzymał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy IV Odcinka „Wachlarza”. Pod koniec sierpnia 1942 roku został dowódcą odcinka. Działał w rejonie miejscowości Baranowicze, Słuck, Bobrujsk, Żłobin, Lida, Mińsk, Borysów i Orsza. Organizował ośrodki dywersyjne, brał udział w akcjach bojowych polegających głównie na atakowaniu niemieckiego transportu kolejowego. Jesienią 1942 roku po zatrzymaniu przez gestapo i załamaniu się w śledztwie jednego z konspiratorów nastąpiły aresztowania żołnierzy Armii Krajowej z IV Odcinka „Wachlarza”. Gestapo zatrzymało m.in. Tadeusza Sokołowskiego, Jerzego Sokołowskiego, Bohdana Piątkowskiego, Wacława Zaorskiego, Kazimierza Smolskiego. Tadeusz Sokołowski mimo bicia do utraty przytomności nie ujawnił żadnych informacji.

Dowództwo Armii Krajowej zorientowało się w sytuacji dopiero pod koniec grudnia, po ucieczce z więzienia w Słucku rotmistrza Jerzego Sokołowskiego. W połowie stycznia z zadaniem uwolnienia żołnierzy „Wachlarza” z miejscowego więzienia do Mińska wysłano grupę oficerów pod dowództwem majora Stefana Rychtera. Po przybyciu na miejsce nawiązano kontakt z więźniami za pomocą grypsów. Do więzienia przemycono pistolety. Akcja miała rozpocząć się 6 lutego wieczorem. Na skutek zdrady współpracującego z AK strażnika, tego dnia do więzienia wkroczyło gestapo i żandarmeria. Do celi, w której przebywali Polacy, wrzucono granaty. Większość z nich odniosła rany. Major Tadeusz Sokołowski został zakatowany podczas przesłuchania.

por. Jerzy Andrzej Mara-Meÿer FILIP (1919 – 1943)

1. 11 sierpnia 1919 w Warszawie. Uczestnik wojny obronnej w 1939 r, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych, dowódca 1. kadrowej kompanii Batalionów Chłopskich w bitwie pod Wojdą, kawaler orderu Virtuti Militari.

Po przybyciu do Warszawy Kierownictwo Walki Cywilnej odkomenderowało do Komendy Głównej BCh. 1 czerwca 1942 został mianowany oficerem KG do zleceń oraz szefem Oddziałów Specjalnych. Do jego zadań należało szkolenie bojowników organizacji w walce dywersyjnej i partyzanckiej oraz zaopatrywanie w broń oddziałów i garnizonów na Lubelszczyźnie, dowodził także akcją rozbicia posterunku polskiej policji kolaboracyjnej w Nieliszu 20 czerwca 1942. Po rozpoczęciu Aktion Zamość i wezwaniu BCh do powstania ppor. Jerzy Mara-Meÿer został skierowany na Zamojszczyznę i objął dowództwo nad nowo utworzoną I Kompanią Kadrową BCh. 30 grudnia 1942 pod Wojdą I Kompania Kadrowa razem z podporządkowanym Gwardii Ludowej na zasadach autonomii radzieckim oddziałem partyzanckim kpt. Wasyla Wołodina stoczyła zwycięską bitwę partyzancką z 350-osobową grupą hitlerowskiej żandarmerii.

Ostatnią akcją ppor. Mara-Meÿera miała miejsce 27 maja 1943. Razem z kpr. Wiktorem Czyżewskim ps. „Cap”, bomb. Stanisławem Stachem ps. „Marian” i Norbertem Horensteinem ps. „Andrzej” wtargnęli do restauracji przy ul. Miodowej 23. Jedna z kelnerek zaalarmowała policję granatową a ta hitlerowców. W ręce Niemców trafił ciężko ranny „Marian”, który następnie popełnił samobójstwo w więzieniu, pozostali konspiratorzy zginęli („Vis” razem z „Andrzejem” w bramie a „Cap” na dachu sąsiedniego budynku). Po stronie przeciwnej zginął komisarz kryminalny SS-Ostuf Horst Corfei i jeden policjant granatowy.

Cześć Ich Pamięci!