Odsłonięcie tablicy pamiątkowej w miejscowości Przyrów

mjr Bąkiewicz Zbigniew, ps. Zabawka (1912–1996)

Urodził się w Chrobotach niedaleko Grodziska Mazowieckiego. Po odbyciu służby wojskowej wstąpił do Straży Granicznej. W 1936 roku uzyskał stopień podporucznika. Brał udział w wojnie obronnej 1939, po klęsce wrześniowej przedostał się do Francji. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Służył w 4. Brygadzie Kadrowej Strzelców przemianowanej następnie na 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł przeszkolenie w dywersji.

W przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział na III Odcinek „Wachlarza”. Był instruktorem wyszkolenia. Wiosną 1943 roku trafił do Kedywu, gdzie zajmował się prowadzeniem szkoleń w szkole dywersji „Zagajnik”. Podczas powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu w szeregach batalionu „Ostoja”. Po kapitulacji Warszawy dostał się do niewoli. Do końca wojny przebywał w obozach jenieckich na terenie Niemiec. Po uwolnieniu służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. W 1949 roku został zdemobilizowany. Zdecydował się pozostać na emigracji.

Zmarł 26 października 1996 roku w Wielkiej Brytanii.

por. sap. Śmigielski Tadeusz, ps. Ślad (1920–???)

Urodzony w Warszawie. W 1933 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął służbę wojskową. W 1937 roku został zawodowym żołnierzem, służył w 1. Batalionie Mostów Kolejowych w Krakowie jako dowódca plutonu łączności. W 1939 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika. Podczas kampanii wrześniowej służył w Ośrodku Zapasowym Mostów Kolejowych nr 1. 19 września razem ze swoją jednostką przeszedł na Węgry i został internowany. Po ucieczce, na początku 1940 roku zameldował się we Francji. Został skierowany do Oficerskiego Ośrodka Wyszkolenia Saperów w Thouars, a następnie do Centrum Wyszkolenia Saperów w Versailles. W czerwcu wrócił do Thouars, gdzie został ranny podczas niemieckiego bombardowania. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii.

Początkowo przebywał w szpitalu w Liverpoolu. Później otrzymał przydział do Zgrupowania Saperów przy 7. Brygadzie Kadrowej Strzelców. Wkrótce został przeniesiony do 4. Brygady Kadrowej Strzelców przekształconej następnie w 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Zgłosił się do służby w kraju. Odbył szkolenie w polskiej szkole wywiadu działającej pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Administracji Wojskowej.

13 stycznia 1942 roku został zaprzysiężony. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do Referatu „Wschód” Wydziału Wywiadu Ofensywnego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej. Objął stanowisko instruktora referatu i oficera do zadań specjalnych. Prowadził działania wywiadowcze na terenach wschodnich.

Latem 1943 roku został przeniesiony do Obszaru Lwowskiego AK. 22 czerwca aresztowało go lwowskie gestapo. Jesienią przewieziono go do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Wkrótce trafił do KL Buchenwald, a następnie do KL Mittelbau-Dora i do KL Bergen-Belsen.

15 kwietnia 1945 roku został uwolniony przez Brytyjczyków.

W październiku 1945 roku zameldował się w Londynie.

Jego dalsze losy nie są znane.

por. Rostek Jan, ps. Dan (1918–1943)

Pochodził z Podkarpacia. W 1936 roku zdał egzamin dojrzałości i wstąpił do Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Po jej ukończeniu otrzymał przydział do 12. Pułku Ułanów Podolskich, gdzie dowodził plutonem. 1 sierpnia 1939 roku uzyskał stopień podporucznika. Podczas mobilizacji jego jednostkę włączono w skład Wołyńskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem pułkownika Juliana Filipowicza. Pierwszego dnia drugiej wojny światowej walczył w bitwie pod Mokrą, gdzie został raniony w głowę. Trafił do szpitala, 4 września razem z całą placówką został ewakuowany do Równego. Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł na Węgry. Na początku 1940 roku zameldował się we Francji. Otrzymał przydział do 24 Pułku Ułanów w składzie 10. Brygady Kawalerii Pancernej. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w kraju i odbył kurs w polskiej szkole wywiadu działającej pod przykrywką Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej. 13 stycznia 1942 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej.

Po wylądowaniu w okupowanej Polsce otrzymał przydział do wywiadu ofensywnego Referatu „Wschód” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK. Skierowano go do ośrodka wywiadu w Kijowie. Na początku 1941 roku komórka wywiadu AK w Kijowie została rozpracowana przez niemiecki kontrwywiad wojskowy Abwehrę. 14 stycznia 1943 roku Jan Rostek został aresztowany pod nazwiskiem Stefan Andruszczak razem z cichociemnymi Wiesławem Ipohorskim-Lenkiewiczem oraz Januszem Zalewskim. Do 8 marca 1943 roku przebywał w więzieniu w Kijowie, jego dalsze losy są nieznane.

Prawdopodobnie został zamordowany.

ppor. Łada Lech, ps. Żagiew (1910–1943)

Urodził się 1 października 1910 roku w Rzymie. Podczas kampanii wrześniowej walczył w szeregach 14. Dywizjonu Artylerii Konnej Podlaskiej Brygady Kawalerii. Zdołał uniknąć niewoli. Wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Pod koniec 1939 roku przedostał się na Węgry. W konsulacie polskim w Budapeszcie otrzymał zadanie wywiadowcze do realizacji w kraju. 23 stycznia 1940 roku został aresztowany przez Niemców. Poddano go brutalnemu śledztwu. Po kilku dniach zdołał z biec z aresztu. W maju 1940 roku zameldował się we Francji. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 4. Brygady Kadrowej Strzelców przemianowanej następnie na 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową.

Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w zakresie dywersji. W ramach operacji lotniczej „Boot” został przerzucony do okupowanej Polski. Po standardowej aklimatyzacji do życia w warunkach okupacji otrzymał przydział na stanowisko kierownika bazy w Równem na II Odcinku „Wachlarza”. Jesienią 1942 roku nawiązał kontakt z oddziałem partyzanckim „Gryzoni”. Żołnierzami tej formacji byli Gruzini zbiegli z niewoli niemieckiej. Na bazie „Gryzoni” utworzył oddział dywersyjny Armii Krajowej.

Zginął najprawdopodobniej na początku 1943 roku. W literaturze pojawiają się rozbieżne wersje co do okoliczności śmierci Lecha Łady: Cezary Chlebowski pisze, że Łada zginął we wrześniu 1942 roku; Jędrzej Tucholski wspomina, że Łada zginął między listopadem 1942 roku a styczniem 1943 roku pod Sadami Wielkimi na Wołyniu w wyniku osobistego konfliktu z dowódcą oddziału partyzanckiego „Gryzoni”, „Aloszą”; Krzysztof Tochman utrzymuje, że Łada zginął wczesną wiosną 1943 w miejscowości Wygórowa z tego samego powodu; w innych źródłach pojawia się informacja, że Łada zginął w Równem 18 listopada 1943 roku.

ppor. Niedzielski Rafał, ps. Mocny (1923–1943)

Urodził się 25 maja 1923 roku w Szczebrzeszynie. We wrześniu 1939 roku nie został zmobilizowany. Zdołał dotrzeć do Francji, gdzie służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. Walczył w kampanii francuskiej. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do 24. Pułku Ułanów 10. Brygady Kawalerii Pancernej. W 1941 roku został przeniesiony do 4. Brygady Kadrowej Strzelców przemianowanej następnie na 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w zakresie dywersji.

W okupowanej Polsce otrzymał przydział na I Odcinek Wachlarza. Dowodził patrolem dywersyjnym w Winnicy. Wiosną 1943 roku został przydzielony do Kedywu Obszaru Lwowskiego AK na stanowisko dowódcy Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu. W czerwcu 1943 roku podczas jazdy pociągiem na trasie Warszawa–Lwów został zatrzymany przez niemiecką żandarmerię. Po kilku dniach zdołał zbiec z aresztu. Dołączył do partyzanckiego Zgrupowania „Ponurego”. Brał udział w wielu akcjach bojowych. 4 września 1943 w Wólce Plebańskiej żołnierze Zgrupowania zatrzymali przejeżdżający tamtędy pociąg. Zdobyto kilkanaście sztuk niemieckiej broni maszynowej. Jedynym poległym w czasie akcji polskim żołnierzem był Rafał Niedzielski.

„Pociąg nadjechał zgodnie z rozkładem i zatrzymał się przed opuszczonym semaforem. Pasażerowie najpierw usłyszeli okrzyk: „Polacy, kłaść się na podłogę!”, potem rozpoczęła się strzelanina. „Walimy ze wszystkiej broni, jaką posiadamy, do wagonów, z których padają strzały. Ogień niemiecki jest wyjątkowo silny. (…) Leżąc na piętnaście metrów od pociągu, pozbawieni prawie zupełnie osłony, jesteśmy wystawieni na kule niemieckie. (…) Trwa to kilkanaście minut. Wreszcie ogień z pociągu zaczyna cichnąć”100 . Wtedy „Allan” poderwał 3. pluton i ruszył z nim na lokomotywę. Plutony 2. i warszawski szturmowały wagony, z których Niemcy strzelali już tylko sporadycznie. Nieprzyjaciel uciekał na drugą stronę, chowając się za wagony. Tam czekał porucznik „Kmicic”. Nie był to jednak koniec walki, bo choć partyzanci opanowali wagony, ogień niemiecki się wzmógł. Nieprzyjaciel znalazł nowe pozycje pod wagonami i w pobliskich krzakach. Cichociemny „Mocny” z częścią plutonu warszawskiego obrócił się frontem ku tej grupie. Huraganowy ogień stenów przyciszył niemiecką kanonadę. Nie zwracając już uwagi na kępę krzaków, podporucznik „Mocny” skierował schowanych w rowie Polaków w bezpieczne miejsce, za lokomotywę. Schyleni, uciekali rowem wzdłuż wagonów, chroniąc się przed kulami. „Mocny” również zamierzał odejść z plutonem. Już otwierał usta, by wydać odpowiedni rozkaz, kiedy z krzaków padł pojedynczy strzał. Nawet nie było go słychać w tumulcie bitewnym. Tylko podporucznik Rafał Niedzielski padł na ziemię. Oddychał jeszcze, choć nie mógł się poruszyć. Podchorąży „Staszek” i kilku innych żołnierzy przyskoczyło do niego. „Odnosimy go do znajdującej się przy stacji bryczki, lecz niesiemy już trupa. Umarł w minutę po otrzymaniu kuli”

Pochowany został na partyzanckim cmentarzu w okolicach Wólki Zychowej. Ciało z leśnego cmentarza w okolicach Wólki Zychowej ekshumowano jesienią 1946 r. Pochowany w kwaterze partyzanckiej na cmentarzu parafialnym w Końskich.

Pośmiertnie otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.

Był najmłodszym Cichociemnym.